- ۱۶ جدی ۱۳۹۸
پس از کشته شدن قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران ایران، به دستور دونالد ترامپ در بغداد، وزارت خارجۀ امریکا با محمداشرفغنی صحبت تلیفونی کرد. در پایان این صحبت، رییسجمهور غنی در توییتی نوشت که از خاکِ افغانستان علیه هیچ کشوری استفاده نخواهد شد. به همین ترتیب، آقای غنی دیروز در مکالمۀ تلیفونی با حسن روحانی رییسجمهور ایران، به او اطمینان سپرد که از خاکِ کشورش هیچ استفادۀ نظامی در برابر ایران نمیشود. وبسایت ارگ ریاستجمهوری در خبری کوتاه نوشت: «محمد اشرفغنی رییسجمهوری اسلامی افغانستان، امروز طی یک تماس تلیفونی با داکتر حسن روحانی، رییسجمهوری اسلامی ایران، به وی اطمینان داد که بر بنیاد موافقتنامۀ امنیتی افغانستان و ایالات متحدۀ امریکا، خاک افغانستان هیچگاه برخلاف کشور دیگری استعمال نمیشود. رییسجمهور کشور در رابطه به حادثۀ دو روز قبل که در عراق به وقوع پیوست، مراتب تسلیت و غمشریکی خود را به رییسجمهور و مردم ایران ابراز نمود.»
نشر این خبر کوتاه در مورد اطمینان دادن به روحانی و تسلیت گفتن به او و مردم ایران به نظر نمیرسد بتواند اعتماد لازم را برای طرفِ ایرانی فراهم کند؛ زیرا ممکن است که امریکاییها در استفاده از پایگاههای نظامیشان در افغانستان چنان عمل کنند که نیازی به اجازۀ رییسجمهور غنی نداشته باشند. در عین حال، معلوم نیست که امریکاییها چهقدر به چارچوبِ قانونیِ ترسیمشده در توافقنامۀ امنیتی دو کشور در این رابطه اعتنا کنند. ایالات متحدۀ امریکا اکنون در شرایط غیرمنتظرهیی قرار دارد و تصامیم ترامپ، فغانِ کنگرۀ امریکا و حتا متحدانش را کشیده است. او که به انجام کارهای غیرمنتظره در دوران مأموریتش مشهور شده، در توییتی تهدید کرده است که اگر ایران به تلافی و انتقام کشته شدن جنرال سلیمانی بپردازد، ۵۲ هدف از جمله مکانهایی را که اهمیت فرهنگیِ زیادی برای ایران دارد، مورد حمله قرار میدهد. این هشدار با توجه به رفتار ترامپ میتواند عملی باشد.
در صورت انتقام تهران، ممکن است ایران شاهد چنین حملاتی بدون تعلل باشد. در این صورت، نزدیکترین مکان برای کنش نظامی امریکا، افغانستان است. چنانی که در گذشته هم از پایگاههای نظامیاش در افغانستان برای فرستادن هواپیماهای تجسسی به فضای ایران استفاده کرده و یک مورد آن نیز به دستِ ایرانیها افتاده است. با این حال، اگر قرار باشد که ایران اقدامِ قهرآمیزِ نظامی انجام دهد و امریکا هم به قهر بیشترش بپردازد، افغانستان چگونه میتواند خودش را در این میدان بیطرف نگه دارد؟ حتا اگر آقای غنی و عبدالله بکوشند که امریکا از پایگاهش از اینجا استفاده نکند، ممکن است با قهر و عتابِ ترامپ بهسانِ حکومت عراق مواجه شوند که خواستار خروج نیروهای امریکایی بعد از هدف قرار دادن سلیمانی و المهندس عراقی شده است.
گمان نمیشود که آقای غنی بتواند مانعی در برابر اقداماتِ امریکا از پایگاههای نظامیِ آن در کشور ایجاد کند؛ بهخصوص اینکه واشنگتن در حوزۀ منافعش نیاز به کسب اجازه از هیچ کشوری نمیبیند. بنابراین، روزهای پیشِ رو برای افغانستان بسیار مهم و خطرناک است. در صورتی که ایران حملۀ امریکا را تلافی کند و امریکا به حملۀ گسترده به آن کشور بپردازد، فضای افغانستان که در کنترلِ آن کشور قرار دارد، حتماً مورد استفاده قرار میگیرد. البته ممکن است که ایران با اقداماتِ هوشیارانه مانع برخورد بیشتر و جدیترش با امریکا شود؛ اما اگر سیاستِ آن کشور انتقام از حملۀ امریکا باشد، دولت وحدت ملی توانایی منعِ استفادۀ امریکا از پایگاههای نظامیاش در افغانستان را ندارد.
نظر به احتمالاتی که مطرح شد، افغانستان در آزمونی دشوار قرار گرفته و ممکن به شکل ناخواسته در آن دخیل و درگیر شود. بنابراین خوب است که دولت افغانستان، از هماکنون مذاکراتی را با متحـدانِ امریکا که در عین حال متحدان دولت افغانستان هستند، آغاز کند تا آنها امریکا را با توجه به شرایط خطیر افغانستان، قانع سازند که از خاکِ این کشور در برابر ایران استفاده نکند و همچنان افغانستان را به عنوان نقطۀ تعامل میان امریکا و ایران حفظ کند.
Comments are closed.